José Saramago

Ο σημαντικότερος σύγχρονος Πορτογάλος συγγραφέας ήταν μια ιδιαίτερη περίπτωση ανθρώπου. Γνωστός ακόμα και σε όσους δεν τον έχουν διαβάσει για τις απόψεις του σε ζητήματα πολιτικής και θρησκείας ο Saramago άφησε πίσω του ένα πολύ σημαντικό έργο με το θάνατο του το 2010. Το βραβείο Νόμπελ μοιάζει να υπερκαλύπτει όλες τις άλλες διακρίσεις και να τον κάνει γνωστό στο ευρή κοινό. Η αναγνώριση έρχεται σε μεγάλη ηλικία και ο αυτοεξόριστος στην Ισπανία συγγραφέας δείχνει να μη συγκινείται από αυτά.

Μερικές από τις πιο όμορφες στιγμές του:

"Οι λέξεις που βγαίνουν μέσα από την καρδιά, ποτέ δεν ειπώνονται. Γίνονται κόμπος στον λαιμό και μπορούν μόνο να διαβαστούν στα μάτια."

"Ο χειρότερος πόνος δεν είναι ο πόνος της στιγμής, αλλά ο πόνος που νιώθεις μετά. Όταν δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Λένε πως ο χρόνος γιατρεύει όλες τις πληγές αλλά ποτέ δεν ζούμε αρκετά για να τεστάρουμε αυτή τη θεωρία…."

Ποτέ δεν εκτίμησα τους "θετικούς ήρωες"στη λογοτεχνία. Είναι σχεδόν πάντα κλισέ, αντιγραφές αντιγραφών, μέχρι το μοντέλο να εξαντληθεί. Προτιμώ την αμηχανία, την αμφιβολία, την αβεβαιότητα όχι μόνο επειδή μου παρέχει μια πιο "παραγωγική" λογοτεχνική πρώτη ύλη, αλλά κι επειδή έτσι είμαστε οι άνθρωποι στην πραγματικότητα.

Και η συνέντευξή του στους Financial Times:


Ποιος είναι για σας ο ιδανικός αναγνώστης;
Ο αναγνώστης που όταν συγκινήθηκε από αυτό που διάβασε, σταμάτα να κοιτάζει τη σελίδα για μια στιγμή πριν συνεχίσει να διαβάζει.

Ποια βιβλία έχετε αυτή τη περίοδο στο κομοδίνο σας;

Διαβάζω το How Fiction Works του James Wood και ξαναδιαβάζω το The Magic Mountain. Τι καταπληκτικός συγγραφέας που ήταν ο Thomas Mann.

Πότε καταλάβατε πως θα γίνετε συγγραφέας;
Όταν αντιλήφθηκα πως είχα αναγνώστες. Αυτοί μου έδειξαν τον δρόμο.

Ποια είναι η καθημερινή σας ρουτίνα;

Γράφω δύο σελίδες. Μετά διαβάζω και διαβάζω και διαβάζω.

Που γράφετε καλύτερα;

Στο σπίτι.

Ποιος λογοτεχνικός χαρακτήρας σας ταιριάζει περισσότερο;

Ο Señor José στο βιβλίο μου All the Names.

Ποιες είναι οι λογοτεχνικές σας επιρροές;

Ό,τι έχω διαβάσει με έχει επηρεάσει κατά κάποιο τρόπο. Λέγοντας αυτό, θα έλεγα ο Kafka, ο Borges, ο Gogol, ο Montaigne, ο Cervantes είναι σταθερή συντροφιά.

Με ποιόν θα θέλατε να καθίσετε δίπλα σ' ένα δείπνο;

Κάποιον που δε θα με έκανε να μιλάω πολύ.

Αν μπορούσατε να αποκτήσετε κάποιον πίνακα, ποιο θα επιλέγατε;
Οποιοδήποτε πορτραίτο του Ρέμπραντ σε μεγάλη ηλικία, ζωγραφισμένο από τον ίδιο.

Ποιο θα επιλέγατε να σας ερμηνεύσει σε μια ταινία για τη ζωή σας;
Έναν καλό μαύρο ηθοποιό. Τον Morgan Freeman για παράδειγμα.

Τι σας κρατάει ξύπνιο τις νύχτες;
Οι αϋπνίες μου είναι ειρηνικές. Απλά περιμένω να με πάρει ο ύπνος.

Τι θα αλλάζατε από το παρελθόν;

Νομίζω πως θα σκεφτόμουν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο, συμπεριλαμβανομένων και των σφαλμάτων.

Ποιο βιβλίο θα ευχόσασταν να είχατε γράψει;

To La saga/fuga του JB Gonzalo Torrente Ballester, ένα άγνωστο αριστούργημα.

Τι σημαίνει να είναι κανείς συγγραφέας;

Είναι ένα μοναδικό προνόμιο.